شیوه‌های تعرفه‌ای واردکنندگان آیفون؛ افشای مسیرهای پنهان
خلاصه مطلب
بر اساس گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، واردکنندگان آیفون و سایر کالاهای غیرضروری با استفاده از شیوه‌های جدید تجارت، روش‌های تازه‌ای برای واردات این محصولات یافته‌اند. این فعالیت‌ها در شرایطی انجام می‌شود که طبق مصوبات کارگروه بازگشت ارز صادراتی در اسفند 1402 و شهریور 1403، صادرکنندگان موظف شده‌اند ارز به‌دست‌آمده از صادرات را یا در سامانه رسمی (سامانه نیما/مرکز مبادله) ارائه دهند یا برای واردات کالاهای مرتبط با زنجیره ارزش تولیدی خود در حداکثر 2000 ردیف مشخص استفاده کنند.
مقررات تازه و موانع عملیاتی
طبق این قوانین، صنایع تولیدی مانند فولاد، مس و پتروشیمی مجاز هستند که ارز به دست آمده از صادرات محصولات خود را فقط برای واردات کالاهای مرتبط با زنجیره ارزش خود استفاده کنند، به عنوان مثال:
زنجیره مس باید از درآمدهای ارزی به‌دست‌آمده از صادرات کاتد مس و مفتول‌های 8 و 2 میلی‌متری برای واردات تجهیزات یا مواد اولیه مرتبط با فرآیند تولید خود بهره‌برداری کند.
زنجیره فولاد موظف شده است که ارز به‌دست‌آمده از صادرات شمش فولاد یا سایر محصولات نیمه‌خام را فقط برای واردات اقلام مرتبط با فرآیند تولید به‌کار گیرد.
با این وجود، روش‌های جدیدی که توسط واردکنندگان به‌کار رفته‌اند، نشان می‌دهند که این قوانین نتوانسته‌اند به‌طور کامل مانع از ورود کالاهای نامرتبطی مثل تلفن همراه آیفون یا خودروهای لوکس شوند.
تصمیمات مربوط به بازگرداندن ارز در برابر ترفندهای واردکنندگان؛ آیفون‌ها همچنان به بازار راه پیدا می‌کنند!
1 ـ رشته مس:
در گذشته، واردکنندگان ارز به دست آمده از صادرات کاتد یا سیم‌های مسی را برای واردات گوشی آیفون استفاده می‌کردند.
در حال حاضر، با وضع محدودیت‌هایی بر بازگشت ارز در زمینه صادرات مفتول، جهت‌گیری صادرات به سوی کابل‌های مسی تغییر کرده است تا همچنان واردات کالاهای غیرمرتبطی مانند آیفون صورت گیرد.
2 ـ چرخه تولید فولاد:
قبلاً ارز به‌دست‌آمده از صادرات شمش فولاد برای واردات طلا و گوشی‌های تلفن همراه به کار گرفته می‌شد.
امروزه، این واردکنندگان با صادرات محصولاتی همچون فنس فلزی، همچنان به واردات آیفون ادامه می‌دهند.
3- زنجیره محصولات پتروشیمی:
در بخش پتروشیمی، درآمد ارزی به دست آمده از صادرات لوله‌های پلاستیکی به واردات تلفن‌های همراه یا کالاهای دیگر که مرتبط نیستند، تخصیص داده شده است.
چرا همچنان آیفون‌های گران‌قیمت از طریق صادرات مواد نیمه‌خام وارد کشور می‌شوند؟ شکاف‌های موجود در قوانین ارزی
این روندها حاکی از آن است که محدودیت‌های وضع‌شده بر مصرف ارز ناشی از صادرات در زنجیره ارزش تولیدی، به‌دلیل ضعف‌های اجرایی، به‌طور کامل کارآمد نبوده‌اند. واردکنندگان با جست‌وجوی ردیف‌های تعرفه مجاز و تغییر مسیر صادرات محصولات خام و نیمه‌خام، همچنان توانسته‌اند کالاهای غیرضروری را وارد کنند.
پیامدهای مالی و راهکارها
هدایت ارز به‌دست‌آمده از صادرات به سوی واردات کالاهای غیرضروری نظیر آیفون، باعث خروج بی‌رویه ارز از کشور می‌گردد.
این فرآیند باعث می‌شود که منابع ارزی کمتری به کالاهای اساسی و تولیدی اختصاص یابد و فشار بیشتری بر بخش تولید اعمال شود.
راهکارها:
بهبود نظارت: ارزیابی موشکافانه‌تر فرآیندهای صادرات و واردات به منظور اطمینان از استفاده ارز در مسیرهای قانونی.
افزایش وضوح: ملزم کردن صادرکنندگان به ارائه گزارش‌های شفاف درباره زنجیره ارزش و استفاده از ارز.
تجدید نظر در فهرست تعرفه‌های مجاز به منظور پیشگیری از سوءاستفاده از قوانین فعلی.
با وجود اینکه قوانین جدید برای تنظیم تجارت خارجی و جلوگیری از مصرف ارز در واردات کالاهای غیرضروری تصویب شده‌اند، روش‌های جدید واردکنندگان نشان می‌دهند که این محدودیت‌ها به‌طور کامل موثر نبوده‌اند. واردکنندگان با تغییرات جزئی و نه بنیادین در مسیر صادرات محصولات نیمه‌خام، همچنان ارز به‌دست‌آمده را برای واردات کالاهایی نظیر آیفون به کار می‌برند.
نهادهای ناظر باید وضعیت واردات آیفون‌های بازسازی‌شده از طریق مبادله واردات در برابر صادرات مفتول‌های مسی را مشخص کنند.
نیاز به اقدام فوری نهادهای نظارتی درباره آیفون‌های بازسازی‌شده
برای متوقف کردن این روند، اجرای قوانین نیاز به نظارت‌های دقیق‌تر، شفافیت بیشتر و برخورد قاطع با تخلفات دارد. همچنین، نهادهای نظارتی باید وضعیت واردات میلیون‌ها دلار آیفون رفرش که در یکی دو سال اخیر وارد شده‌اند را شفاف‌سازی کنند. به عنوان یک نمونه خاص، نهادهای نظارتی باید وضعیت واردات آیفون‌های رفرش از مسیر واردات در مقابل صادرات با مفتول‌های مسی را روشن کنند.
این پیام را به گونه‌ای دیگر بیان می‌کنیم: