داستان جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران و تعداد زیادی از نهادهای مسئول و تصمیم‌گیر
خلاصه مطلب
محمدرضا سبزعلیپور، رئیس مرکز تجارت جهانی ایران، در میزگردی با عنوان "بررسی مشکلات اقتصادی ایران (3)" که با حضور تعدادی از مدیران، فعالان اقتصادی و دانشگاهیان برگزار شد، بیان کرد: مشکلات اقتصادی ایران ناشی از عوامل و منابع مختلفی است. عدم سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در بخش‌های مختلف اقتصادی و افزایش فرار سرمایه می‌تواند در همه عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... ایجاد مشکل و بحران کند. بنابراین، دولت و مسئولین باید تلاش و اراده خود را بر ایجاد فضایی امن برای اقتصاد و جلب رضایت سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی متمرکز کنند. به همین دلیل، پرداختن به این موضوع بسیار مهم و ضروری است.
در این زمینه، افزایش سرمایه‌گذاری داخلی و جذب سرمایه‌های خارجی به ارتقای اشتغال در کشور کمک می‌کند و با ورود سرمایه‌گذاران خارجی به برنامه‌های صنعتی، تولیدی، معدنی و خدماتی، شرایط برای تولید و صادرات بیشتر کالاهای ساخت داخل به سایر کشورها و ارائه خدمات مناسب از جمله خدمات رفاهی، حمل‌ونقل، مصرفی، درمانی و... فراهم می‌گردد.
او اظهار داشت: اقتصاد ایران به دلایل متعدد از جمله جنگ اقتصادی ناعادلانه، تحریم‌های سنگین خارجی، سوء مدیریت، سیاست‌های اشتباه و عملکرد نادرست دولت‌های گذشته، چند سالی است در وضعیت بحرانی قرار دارد. برای بهبود این اقتصاد بیمار، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق، تدابیر خاص و تیمی دلسوز، متخصص و کارآمد هستیم تا بتوان با اقدامات سریع و مؤثر در کوتاه‌مدت، این اقتصاد را به مسیر توسعه بازگرداند. هرچند این کار سخت و چالش‌برانگیز است، اما قابل دستیابی و تحقق است. مردم عزیز ما انتظار دارند که دولت چهاردهم و آقای پزشکیان، رئیس جمهور جدید، به همراه هیئت دولت به عنوان ناجی این اقتصاد وارد عمل شوند و نقاط ضعف را به قوت تبدیل کرده و زمینه را برای فعالیت و سرمایه‌گذاری کارآفرینان داخلی و خارجی فراهم کنند.
علیپور اظهار داشت: برای نجات اقتصاد ایران در کوتاه‌مدت، نیاز به یک اقدام فوری از سوی دولت با همکاری کارآفرینان بخش خصوصی است. این اقدام فوری بر چهار محور اصلی تکیه دارد که شامل حل اختلافات و کاهش تنش‌ها با سایر کشورها، کاهش تنش‌های داخلی و حرکت به سوی آشتی و وفاق ملی، رفع موانع اقتصادی و تلاش مستمر رئیس‌جمهور و تیم اقتصادی برای به حرکت درآوردن "چرخ تولید"، و حمایت قاطعانه و جدی دولت از صادرات و صادرکنندگان و رفع موانع صادراتی و سرمایه‌گذاری می‌شود.
همان‌طور که مطلع هستید، مقام معظم رهبری در سال‌های اخیر شعار سال را با محوریت اقتصادی تعیین کرده و تمرکز ویژه‌ای بر تولید داشته‌اند. امسال نیز بر حمایت از فعالان اقتصادی و "جهش تولید" تأکید کرده‌اند. بنابراین، مسئولین باید به‌طور جدی در این مسیر حرکت کنند و موانع پیشرفت و توسعه اقتصادی را هرچه سریع‌تر از مسیر فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران بردارند تا فعالیت‌های اقتصادی سالم به‌طور مناسب آغاز شود و روند بهبود اقتصاد شروع گردد.
سبزعلیپور بیان کرد: دولت باید به سرعت موارد زیر را در اولویت کاری خود قرار دهد تا اقتصاد ایران بهبود یابد. به نوعی، اولویت‌های اقتصادی دولت جدید باید بر این موارد متمرکز شود تا بودجه 1403 هرچه زودتر محقق شده و اقتصاد ایران بهبود یابد. به طور کلی، با توجه به مشکلاتی که در عرصه اقتصاد به وجود آمده، دولت پزشکیان با چالش‌های سخت و پیچیده‌ای روبرو است.
اجتناب از فروش نفت به صورت خام
کاهش و پایدارسازی نرخ ارز
* پیشگیری از ورود و خروج غیرقانونی کالا
حذف ساختارهای پیچیده و دست‌وپاگیر اداری
اصلاح نظام ناکارآمد و بدون نظم بانکداری و کاهش نرخ بهره وام‌ها
درب اتاق مدیران دولتی و مسئولان استان به روی فعالان اقتصادی باز است
ارج نهادن ویژه به کارآفرینان و فعالان اقتصادی بخش خصوصی در داخل و خارج کشور
و همچنین، موارد دیگری نیز وجود دارد.
او تأکید کرد: از مهم‌ترین عوامل پیشرفت اقتصادی، سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در حوزه‌های مختلف اقتصاد است. به این معنا که دولت باید شرایطی فراهم کند که سرمایه‌گذاران احساس امنیت کنند و موانع را از میان بردارند تا سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در بخش‌های گوناگون اقتصادی، از جمله تولید، خدمات و معدن، صورت گیرد. این سرمایه‌گذاری‌ها نه تنها باعث نوسازی اقتصاد و زیرساخت‌ها می‌شود، بلکه به تسریع فعالیت‌های صنعتی و خدماتی نیز کمک می‌کند. نتیجه این امر، تزریق پول به جامعه و ایجاد صدها هزار شغل جدید است. با ایجاد شغل و بهبود سطح زندگی مردم، مشکلات اجتماعی به میزان زیادی کاهش می‌یابد و اعتماد مردم به دولت و نظام افزایش می‌یابد.
علیپور اظهار داشت: سرمایه‌گذاری خارجی در این مسیر نقش بسیار مهمی دارد و اگر دولت بتواند شرایط را برای ورود سرمایه‌های خارجی فراهم کند، نه تنها تکنولوژی‌های نوین و دانش روز به کشور وارد می‌شود، بلکه حضور و سرمایه‌گذاری خارجی‌ها در ایران باعث افزایش امنیت کشور و کاهش توان دشمنان در اجرای تحریم‌های اقتصادی علیه ایران خواهد شد، زیرا حضور خارجی‌ها به نوعی مانع از اقدامات دشمنان می‌شود.
بنابراین، دولت باید بخشی از تلاش‌های خود را به جذب سرمایه خارجی و ترغیب سرمایه‌گذاران برای همکاری با خارجی‌ها اختصاص دهد. با وجود اینکه تحریم‌ها تا حد زیادی محدودیت‌هایی را برای ما ایجاد کرده و باعث شده که خارجی‌ها به دلیل این تحریم‌های اقتصادی از سرمایه‌گذاری در ایران هراس داشته باشند، اما می‌دانم که حتی در این شرایط سخت و تحریمی نیز بسیاری از خارجی‌ها تمایل به سرمایه‌گذاری در کشورمان دارند و می‌خواهند بخش‌های مختلف اقتصادی و غیر اقتصادی را توسعه دهند. متأسفانه، برعکس، ما با رفتارهای نادرست و گاهی سؤال‌برانگیز، خودمان مانع‌تراشی می‌کنیم و با ایجاد موانع برای سرمایه‌گذاران خارجی، آنها را دلسرد و فراری می‌دهیم.
او همچنین به برخی قوانین محدودکننده در زمینه سرمایه‌گذاری در ایران انتقاد کرد و اظهار داشت: تعدادی از این قوانین باعث شده‌اند که بیشترین حجم سرمایه‌گذاری توسط بخش دولتی در پروژه‌های نفت، گاز، پتروشیمی، خودرو و موارد مشابه انجام شود و عملاً بخش خصوصی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری بی‌بهره بماند.
علیپور به سرمایه‌گذاری خارجی به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین عناصر اقتصاد کشورها اشاره کرد و اظهار داشت که پیشرفت اقتصادی کشورها به مقدار سرمایه‌گذاری‌هایی که جذب می‌کنند بستگی دارد.
او بر این باور است که سطح جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کشور ما به هیچ وجه رضایت‌بخش نیست و این مسئله نیازمند توجه ویژه و خاص می‌باشد.
سبزعلیپور در ادامه بیان کرد: با اینکه قوانین کافی و روشنی برای جذب سرمایه‌گذاری در کشورمان تدوین شده است، اما به دلیل درآمدهای نفتی، این موضوع به صورت جدی مورد توجه قرار نگرفته است. هرچند که در این دوره، فروش و صادرات نفت
به دلیل تحریم‌های نفتی، درآمد ارزی کشورمان به پایین‌ترین سطح خود رسیده است. در حالی که برخی تلاش دارند با استفاده از فاینانس پروژه‌ها، اعتبارات با بهره کم را وارد کشور کنند، اما موانع متعددی بر سر راهشان قرار دارد.
سبزعلیپور بیان کرده است که در یک محیط رقابتی سالم، لازم است که سرمایه‌گذاران داخلی حفظ شوند و همزمان به جذب سرمایه‌گذاران خارجی نیز توجه شود.
وی اظهار داشت: علاوه بر مقررات پیچیده، متأسفانه برخی از مسئولان کشوری و استانی به عمد یا از روی سهو مشکلاتی بر سر راه سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی ایجاد می‌کنند و با رفتارهای مبهم خود، سبب دلسردی سرمایه‌گذاران به ویژه سرمایه‌گذاران خارجی و خروج آنها از کشورمان می‌شوند. چنین برخوردهای نادرست باعث می‌شود که سرمایه‌ها به کشورهای دیگر منطقه منتقل شوند و به اصطلاح، سرمایه از ایران به کشورهای دیگر فرار کند، که این مسئله اقتصاد را بیمار کرده و مشکلات اقتصادی را افزایش می‌دهد.
چرا در کشورهای دیگر به سرمایه‌گذاران اهمیت ویژه‌ای می‌دهند و با استقبال گرم از آنها استقبال می‌کنند، در حالی که برخی از مسئولین ما نه تنها به سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی توجهی ندارند بلکه با رفتارهای نادرست آنها را دچار مشکل می‌کنند؟! دلیل این رفتارها چیست؟ آیا این کارها چیزی جز خیانت به کشور و مردم ایران است؟
علیپور اظهار داشت: برای روشن‌تر شدن موانع و مشکلات جذب سرمایه‌گذاری خارجی در کشور، به یک مورد واقعی و ملموس اشاره می‌کنم. مدتی پیش با موردی مواجه شدم که یک فرد خارجی قصد داشت ده‌ها میلیون دلار در ایران سرمایه‌گذاری کند. وی ابتدا تقاضای سرمایه‌گذاری خود را به مسئولان سفارت ایران ارائه داد، اما پس از چند ماه همچنان پاسخی دریافت نکرده بود و مسئولان سفارت اعلام کردند که نامه او را به وزارت امور خارجه ایران ارسال کرده‌اند و هنوز جواب نگرفته‌اند!
هنگامی که من در جریان مسأله قرار گرفتم، از مسئولان وزارت خارجه درباره نامه مورد نظر پیگیری کردم؛ آنها اظهار داشتند که چنین نامه‌ای اصلاً دریافت نشده است. سرمایه‌گذار بار دیگر نامه و درخواست سرمایه‌گذاری را تهیه کرده و این بار مستقیماً به مسئولان وزارت امور خارجه ایران ارسال نمود.
خوشبختانه با پیگیری‌های جدی و دلسوزانه مسئولین مرتبط در وزارت امور خارجه، یک هفته بعد مکاتباتی با سرمایه‌گذار خارجی از سوی وزارت‌خارجه و سازمان سرمایه‌گذاری خارجی (وزارت اقتصاد) آغاز شد. نهایتاً، کمتر از یک ماه بعد، جلسه‌ای توسط مسئولین سازمان سرمایه‌گذاری خارجی تشکیل شد و برای بررسی درخواست سرمایه‌گذار خارجی، از مسئولین وزارتخانه‌های صمت و راه و شهرسازی، دو سازمان مرتبط، مدیران کل استانی و سرمایه‌گذار خارجی دعوت به عمل آمد. من نیز افتخار حضور در این جلسه را داشتم. اما پس از پایان جلسه، نگرانی و ناراحتی من از روند جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و چگونگی هماهنگی دستگاه‌های دولتی با یکدیگر تازه آغاز شد و مجبور شدم تا به امروز به این موضوع بپردازم!
سبزعلیپور ادامه داد: چیزی که مرا به فکر فرو برده این است که دریافته‌ام بسیاری از مدیران و مسئولان دولتی تمایلی به شرکت در این جلسات ندارند و حتی اگر به اکراه در جلسات حاضر شوند، برخورد و رفتار سردشان نشان می‌دهد که علاقه‌ای ندارند و به اجبار آمده‌اند. به همین دلیل، در جهت جذب سرمایه به کشور تلاشی نمی‌کنند!
نکته جالب این است که برخی مدیران حتی حاضر نیستند از چند خیابان آن‌طرف‌تر به جلسه بیایند و اعلام می‌کنند که به‌صورت آنلاین در جلسه شرکت می‌کنند، اما در نهایت به دلیل مشکلات فنی، ارتباطشان برقرار نمی‌شود! اصلاً این حضور آنلاین در جلسات چیست؟ حضور آنلاین در جلسات به دوران کرونا تعلق داشت، نه اکنون! اگر مدیران یا مدعوین صدها یا هزاران کیلومتر از تهران دورتر باشند، حضور آنلاین‌شان توجیه‌پذیر است، اما نه برای مدیری که فقط چند کیلومتر فاصله دارد!
او تاکید کرد: طبق قانون، مسئولیت جذب سرمایه خارجی بر عهده یک سازمان و دستگاه خاص به نام (سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران) است. انتظار می‌رود مسئولین این سازمان بتوانند هماهنگی‌های ضروری را با سایر وزارتخانه‌ها و نهادهای مرتبط برقرار کرده و شرایط سرمایه‌گذاری را برای سرمایه‌گذاران خارجی تسهیل کنند و مجوزهای لازم برای فعالیت در ایران را به آنها اعطا نمایند. سایر نهادها و وزارتخانه‌ها نیز باید به‌خوبی با سازمان سرمایه‌گذاری خارجی همکاری کرده و به مجوزهای صادره از سوی این سازمان احترام بگذارند، و در این مسیر نباید هیچ‌گونه مانعی ایجاد کنند. سرمایه‌گذار خارجی نیز فقط باید با این سازمان در ارتباط باشد و نه با سایر نهادها.
علیپور اظهار داشت: به طرز شگفت‌آوری مشاهده می‌کنیم که مسئولان نهادهای دولتی هماهنگی مناسبی با سازمان سرمایه‌گذاری خارجی ندارند و در زمینه جذب سرمایه‌گذار خارجی، اغلب نهادها اظهار نظر می‌کنند و حتی گاهی با مخالفت‌های خود، مانع از اعطای مجوز به سرمایه‌گذاران خارجی در مسیر فعالیت قانونی سازمان می‌شوند که این وضعیت بسیار خطرناک است و به جای جذب سرمایه، باعث فرار آن می‌شود. بنابراین، مسئولان همه نهادها باید همراه و همکار سازمان سرمایه‌گذاری خارجی باشند و نه مانع و مخالف آن.
رئیس مرکز تجارت جهانی ایران در پایان، ضمن اعلام پشتیبانی کامل این مرکز از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، تأکید کرد که این سرمایه‌گذاران با سرمایه‌گذاری‌های خود قصد دارند نشان دهند که علی‌رغم مشکلات و تحریم‌های اقتصادی آمریکا، به کشورشان اعتماد دارند و می‌توانند با تکیه بر علم و فناوری بومی، دستاوردهای بزرگی برای ایران و ایرانیان خلق کنند. این اقدام، گامی مهم در راستای تحقق سیاست‌های مقام معظم رهبری، عملی‌سازی "شعار سال" و اجرای "اقتصاد مقاومتی" است. سرمایه‌گذاران بزرگ نقش مهمی در فراهم‌سازی بستر برای سایر سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند و مسیر را برای دیگر فعالان اقتصادی هموار می‌سازند. به زودی شاهد رقابت میان استان‌ها و شهرهای کشور در اجرای پروژه‌های مختلف خواهیم بود، مشروط بر اینکه دولت از این سرمایه‌گذاران حمایت واقعی و صمیمانه کند. حمایت واقعی دولت قطعاً باعث ایجاد رقابت مثبت در زمینه سرمایه‌گذاری در ایران، حتی در شرایط تحریم، خواهد شد و ورود سرمایه‌های ایرانیان مقیم خارج را تسهیل می‌کند. اما برخورد نادرست با سرمایه‌گذاران و کارآفرینان، ممکن است به فراری شدن سرمایه‌ها و انزوای دولت در حل مشکلات اقتصادی منجر شود. امیدواریم تدابیر جناب آقای پزشکیان، رئیس‌جمهور جدید، بتواند اعتماد و انگیزه بیشتری در دل سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی کشور ایجاد کند.
پایان پیام/