آرایش شش سیاره از منظومه شمسی در آسمان شب‌های اواخر دی‌ماه
خلاصه مطلب
کاظم کوکرم در مصاحبه‌ای با خبرنگار مهر درباره وضعیت سیارات در آسمان شب‌های پایانی دی ماه اظهار داشت: در حال حاضر، در شب‌های آخر دی و اوایل بهمن، می‌توانیم همزمان ۶ سیاره را در ابتدای شب و پس از غروب خورشید با چشم غیرمسلح در آسمان شامگاهی مشاهده کنیم.
سخنگوی کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران اظهار داشت: در این شب‌ها اگر به سمت غرب نگاه کنیم، می‌توانیم جرمی بسیار درخشان را در آسمان ببینیم که به دلیل روشنایی زیادش، ممکن است بسیاری از مردم آن را با هواپیما یا اشیاء پرنده ناشناس اشتباه بگیرند. اما در حقیقت این جرم چیزی جز سیاره زهره نیست. سیاره زهره پس از خورشید و ماه، درخشان‌ترین جرم قابل مشاهده در آسمان است. اگر این سیاره را با تلسکوپ مشاهده کنید، خواهید دید که به شکل نیم‌هلالی مشابه هلال شب هفتم ماه دیده می‌شود.
کوکرم اضافه کرد: در شب‌های آخر دی ماه، در کنار سیاره زهره، یک جسم نسبتاً درخشان دیگر نیز با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است که در واقع سیاره زحل می‌باشد؛ سیاره‌ای که به خاطر حلقه‌های زیبایش شهرت دارد و این حلقه‌ها با تلسکوپ به خوبی قابل رؤیت هستند.
او اظهار کرد که در حال حاضر در آسمان شب و در نزدیکی سیارات زهره و زحل، سیاره نپتون نیز قابل مشاهده است. او تأکید کرد که برای مشاهده سیاره نپتون به تلسکوپ نیاز است و با چشم غیرمسلح نمی‌توان آن را دید. نپتون با تلسکوپ به شکل یک قرص بسیار کوچک دیده می‌شود و با تلسکوپ‌های آماتوری نمی‌توان جزئیات بیشتری از آن مشاهده کرد.
سخنگوی کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران افزود: در این شب‌ها، اگر به سمت شرق بنگریم، می‌توانیم دو سیاره دیگر را با چشم غیرمسلح مشاهده کنیم. یکی از این سیارات، مریخ است که به افق نزدیک‌تر قرار دارد و در این شب‌ها در وضعیت مقابله است؛ به این معنی که زمین بین خورشید و مریخ قرار گرفته است. به همین دلیل، مریخ نسبت به زمان‌های دیگر به زمین نزدیک‌تر بوده و در نتیجه، درخشان‌تر از سایر شب‌های سال دیده می‌شود.
کوکرم اظهار داشت: در بالای سیاره مریخ، می‌توانید سیاره مشتری را مشاهده کنید که در این شب‌ها بسیار درخشان و چشم‌نواز است. بالاتر از مشتری، در مرز بین دو صورت فلکی حمل و ثور، سیاره اورانوس نیز در میان ستارگان در حال حرکت به دور خورشید است. برای مشاهده اورانوس، نیاز به ابزار اپتیکی مانند تلسکوپ یا دوربین دوچشمی دارید و با چشم غیرمسلح تقریبا قابل دیدن نیست.
او افزود که باید توجه داشته باشید که از مجموع سیارات منظومه شمسی که شامل ۸ سیاره است و با در نظر نگرفتن زمین که ما بر روی آن زندگی می‌کنیم، می‌توانیم ۷ سیاره دیگر را مشاهده کنیم. در حال حاضر از این ۷ سیاره، ۶ سیاره پس از غروب خورشید به‌طور همزمان در آسمان قابل مشاهده‌اند که ۳ سیاره در سمت غرب و ۳ سیاره در سمت شرق دیده می‌شوند.
به گفته سخنگوی کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران، در این شب‌ها سیاره مریخ در بهترین وضعیت برای رصد تا دو سال آینده قرار دارد. به همین دلیل، این سیاره به صورت روشن‌تر و درخشان‌تر با جزئیات بیشتری از طریق تلسکوپ قابل مشاهده است.
این استاد نجوم اظهار داشت: سیاره هفتم، عطارد است که بامداد و کمی قبل از طلوع آفتاب دیده می‌شود؛ این سیاره نزدیک‌ترین سیاره به خورشید است.
کوکرم اظهار داشت که امکان مشاهده شش سیاره از منظومه شمسی در این شب‌ها فرصتی بی‌نظیر برای علاقه‌مندان به نجوم و دانش‌آموزان است و افزود: چنین وضعیتی تقریباً هر یک یا دو سال یکبار اتفاق می‌افتد و برای دانش‌آموزان و علاقه‌مندان به نجوم، فرصت مناسبی برای یادگیری نحوه رصد سیارات محسوب می‌شود. علاقه‌مندان می‌توانند به مراکز نجومی و رصدخانه‌های موجود در شهرها مراجعه کرده و به ویژه سیارات مریخ و مشتری را در این شب‌ها مشاهده کنند.
او در انتها اعلام کرد که کارگاه آموزشی ویژه‌ای برای مشاهده مریخ و مشتری در آسمان‌نمای گنبد مینا واقع در پارک آب و آتش تهران برگزار خواهد شد. این کارگاه آموزشی به صورت رایگان در روز یکشنبه ۳۰ دی ماه پس از غروب خورشید برگزار می‌گردد. در پایان این کارگاه، در صورتی که شرایط جوی مناسب باشد، شرکت‌کنندگان می‌توانند با استفاده از تلسکوپ بزرگ گنبد مینا به رصد مریخ، مشتری و سایر سیارات بپردازند.