چرا بهره‌برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تولید برق در ایران ضروری است؟
خلاصه مطلب
رئیس انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر در مصاحبه‌ای با خبرنگار مهر اظهار داشت: انجمن ما مسئولیت بیش از ۱۳۰ شرکت را که تحت نظارت اتاق بازرگانی فعالیت می‌کنند، بر عهده دارد. این انجمن در زمینه تولید برق از منابع تجدیدپذیر مشغول به کار است. در حال حاضر، ۱۳۰۰ مگاوات برق از منابعی مانند انرژی خورشیدی، بادی، زیست‌توده و نیروگاه‌های برق‌آبی کوچک تولید می‌شود که در این میان، انرژی خورشیدی بیشترین سهم را دارد و پس از آن انرژی بادی و سپس نیروگاه‌های برق‌آبی و زیست‌توده قرار می‌گیرند.
او اظهار داشت: همه این شیوه‌ها به منظور تولید برق از منابع طبیعی و تجدیدپذیر طراحی شده‌اند. در این راستا، در نیروگاه‌های برق‌آبی، به جای استفاده مستقیم از آب، از انرژی حاصل از فشار آن استفاده می‌شود.
مشکلات مرتبط با تأمین انرژی و پیشرفت در ساخت نیروگاه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر
این مقام مسئول اظهار کرد: در حال حاضر کشور با چالش ناترازی در زمینه تأمین سوخت‌های فسیلی مواجه است که به کمبود گاز و سوخت‌های مایع، که مواد اولیه نیروگاه‌های حرارتی هستند، منجر شده است. همچنین، از سال ۱۳۸۸ تاکنون پیشرفت چشمگیری در ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی حاصل نشده و سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در این زمینه صورت نگرفته است. علاوه بر این، مصرف برق هر سال حدود ۵ درصد افزایش می‌یابد. این رشد مصرف، همراه با کمبود سوخت‌های فسیلی، باعث ناترازی در تولید و مصرف برق شده است. بنابراین، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر برای جبران این ناترازی ضروری به نظر می‌رسد.
داود مددی با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب بر اهمیت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر اظهار داشت: در جلسه‌ای که من نیز حضور داشتم، رهبر انقلاب به وزیر نیرو دستور دادند تا این موضوع را با جدیت بیشتری پیگیری کند. در عرصه بین‌المللی، انرژی‌های تجدیدپذیر به سرعت در حال پیشرفت هستند. تولید برق از سوخت‌های فسیلی باعث آلودگی محیط زیست می‌شود، در حالی که کشورهای پیشرفته به سمت استفاده از منابع تجدیدپذیر روی آورده‌اند. به عنوان نمونه، چین روزانه حدود ۱۲۰۰ مگاوات برق از انرژی‌های تجدیدپذیر تولید می‌کند. پس از جنگ اوکراین و کاهش دسترسی اروپا به گاز، بسیاری از کشورهای اروپایی به سمت تولید برق از منابع تجدیدپذیر حرکت کردند. آلمان در مدت کوتاهی ۱۷ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر تولید کرد و از وابستگی به گاز روسیه رهایی یافت. ژاپن نیز به دلیل محدودیت‌های جغرافیایی، از پنل‌های خورشیدی شناور روی آب برای تولید برق بهره برده است.
ضرورت سرمایه‌گذاری و بهینه‌سازی در مصرف انرژی
او بر این نکته تأکید کرد که یکی از روش‌های کلیدی برای مدیریت بحران انرژی، بهینه‌سازی مصرف برق از طریق کاهش استفاده از دستگاه‌های با مصرف بالا است. جهان به سوی بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر در حال حرکت است و ایران نیز باید در این مسیر پیشرفت کند.
مددی با تأکید بر اهمیت برنامه هفتم توسعه اظهار داشت: در این برنامه، هدف‌گذاری برای تولید ۱۲ هزار مگاوات برق از منابع تجدیدپذیر انجام شده است، اما این مقدار برای رفع نیازهای کشور کافی نخواهد بود. سال گذشته، کشور با کمبود ۱۷ هزار مگاواتی برق روبه‌رو بود و برای جبران این نقص، تولید حداقل ۲۵ هزار مگاوات برق ضروری است. بنابراین، حتی با تولید ۳۰ هزار مگاوات برق نیز احتمالاً همچنان با کمبود مواجه خواهیم بود. به همین دلیل، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر باید در اولویت برنامه‌های دولت قرار گیرد.
چالش‌های مربوط به تأمین منابع مالی و سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های نو
رئیس انجمن تولیدکنندگان انرژی‌های تجدیدپذیر اظهار داشت که بودجه اختصاص یافته برای توسعه این انرژی‌ها کافی نیست و دولت نیز این بودجه را به‌طور کامل پرداخت نکرده است. تولیدکنندگان برق به دلیل ناکافی بودن این مبالغ علاقه‌ای به استفاده از بودجه‌های تخصیصی ندارند. علاوه بر این، ۷۰ درصد از هزینه‌های توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر وابسته به ارز خارجی است و تنها ۳۰ درصد از این هزینه‌ها می‌تواند از منابع داخلی تأمین شود. سرمایه‌گذاران بخشی از منابع مالی را خودشان فراهم می‌کنند و بخش دیگر باید از طریق بانک‌ها و تأمین‌کنندگان مالی تأمین شود، اما بانک‌ها همکاری لازم را در این زمینه ندارند. به همین دلیل، دولت و بانک مرکزی باید برای پیشرفت این صنعت اقدامات لازم را انجام دهند.
وی اظهار داشت: بودجه سال‌های گذشته برای خرید برق حاصل از انرژی‌های تجدیدپذیر صرف شده، اما تولیدکنندگان درآمدی نداشته‌اند تا بتوانند اقساط وام‌های خود را بپردازند. این امر منجر به کاهش سرمایه‌گذاری در این حوزه شده است. در مقطعی حتی روند توسعه این نیروگاه‌ها متوقف شد. اگر دولت به تعهدات خود در خرید برق از تولیدکنندگان عمل می‌کرد، اکنون به‌جای تولید ۱۳۰۰ مگاوات برق تجدیدپذیر، ظرفیت تولید این بخش به ۳۰ هزار مگاوات رسیده بود.
ضرورت کاهش نقش دولت به عنوان واسطه در معاملات خرید و فروش برق
مددی اظهار داشت: چنانچه دولت از نقش واسطه‌گری در معاملات برق خارج شود و به تولیدکنندگان اجازه دهد تا به‌طور مستقیم با مصرف‌کنندگان یا از طریق بورس سبز وارد معامله شوند، مشکل تأمین مالی و سرمایه‌گذاری در این حوزه برطرف خواهد شد. در شرایط کنونی، دولت برق را بدون پرداخت هزینه از تولیدکنندگان خریداری کرده و درآمد حاصل را در بخش‌های دیگر صرف می‌کند. این رویه باعث شده است که تولیدکنندگان انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در این زمینه نداشته باشند.
بدهی 200 هزار میلیارد تومانی دولت به تولیدکنندگان برق حرارتی
او در ادامه به بدهی‌های دولت به تولیدکنندگان برق حرارتی پرداخت و اظهار داشت: در حال حاضر دولت حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان به این بخش بدهکار است. این بدهی‌ها از دلایل عمده تأخیر در ساخت نیروگاه‌های جدید و کمبود برق در کشور محسوب می‌شود.
بهره‌گیری از توانمندی‌های اتاق‌های بازرگانی برای پیشرفت در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر
رئیس انجمن تولیدکنندگان انرژی‌های تجدیدپذیر در پایان اظهار داشت: در کشورهای پیشرفته، از قابلیت‌های اتاق‌های بازرگانی برای گسترش صنایع و تأمین مالی پروژه‌های گوناگون بهره‌برداری می‌شود. این در حالی است که در ایران، توانایی وزارتخانه‌ها کاهش یافته و از تخصص و کارشناسی بخش خصوصی در اتاق‌های بازرگانی به‌طور مؤثر استفاده نمی‌شود. دولت باید این توانایی‌ها را به‌کار گیرد تا بتواند از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در جهت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر بهره‌برداری کند.