آغاز اجرای مقررات جدید اتحادیه اروپا درباره هوش مصنوعی

قانون جدید اتحادیه اروپا درباره هوش مصنوعی به اجرا درآمده است. این قانون به عنوان اولین مقررات جامع در زمینه هوش مصنوعی شناخته می‌شود که هدف آن اطمینان از اعتمادپذیری سیستم‌های هوش مصنوعی توسعه‌یافته و استفاده‌شده در اتحادیه اروپا و همچنین حفظ حقوق اساسی افراد است. این قانون به دنبال ایجاد بازاری هماهنگ برای هوش مصنوعی در اتحادیه اروپا، ترویج فناوری‌های هوش مصنوعی و ایجاد محیطی مناسب برای نوآوری و سرمایه‌گذاری است.

با اجرای این قانون، رویکردی آینده‌نگر برای تعریف هوش مصنوعی به کار گرفته شده که بر اساس مفهوم ایمنی محصولات و رویکردی مبتنی بر ریسک در اتحادیه اروپا است:

• ریسک حداقل: بیشتر سیستم‌های هوش مصنوعی مانند سیستم‌های پیشنهاددهی مبتنی بر هوش مصنوعی و فیلترهای هرزنامه در این دسته قرار می‌گیرند. این سیستم‌ها به دلیل ریسک کم برای حقوق و امنیت شهروندان، تحت قوانین خاصی قرار نمی‌گیرند. شرکت‌ها می‌توانند به صورت داوطلبانه کدهای رفتاری اضافی تنظیم کنند.
• تعهدات شفافیت خاص: سیستم‌های هوش مصنوعی مانند چت‌بات‌ها باید به صراحت به کاربران خود اعلام کنند که با یک ماشین در تعامل هستند. محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی مانند دیپ‌فیک‌ها باید به عنوان چنین محتوایی علامت‌گذاری شود و کاربران باید در جریان باشند که آیا از سیستم‌های دسته‌بندی زیستی یا تشخیص احساسات استفاده می‌شود یا خیر. علاوه بر این، ارائه‌دهندگان باید سیستم‌های خود را به گونه‌ای طراحی کنند که محتوای مصنوعی (مانند صوتی، ویدئویی، متنی و تصویری) به صورت ماشینی قابل خواندن به عنوان محتوای تولید یا دست‌کاری‌شده علامت‌گذاری شود و به عنوان چنین محتوایی شناخته شود.

• ریسک بالا: برای سیستم‌های هوش مصنوعی که به عنوان پرخطر شناخته می‌شوند، الزامات سختگیرانه‌ای مانند کاهش ریسک، مجموعه داده‌های با کیفیت بالا، ثبت وقایع، مستندسازی دقیق، اطلاعات واضح برای کاربران، نظارت انسانی و سطح بالایی از استحکام، دقت و امنیت سایبری وجود دارد. آزمایشگاه‌های واقعی نوآوری‌های مسئولانه و توسعه سیستم‌های هوش مصنوعی مطابق را تسهیل می‌کنند. این سیستم‌ها شامل سیستم‌های هوش مصنوعی هستند که در استخدام، ارزیابی اعتبار افراد یا اداره ربات‌های خودمختار مورد استفاده قرار می‌گیرند.

• ریسک غیرقابل قبول: سیستم‌های هوش مصنوعی که به عنوان تهدیدی واضح برای حقوق اساسی افراد شناخته می‌شوند، به طور کامل ممنوع خواهند شد. این شامل سیستم‌های هوش مصنوعی یا برنامه‌هایی است که رفتار انسان را برای دور زدن اراده آزاد کاربران دست‌کاری می‌کنند (مانند اسباب‌بازی‌های دارای دستیار صوتی که کودکان را به رفتارهای خطرناک تشویق می‌کنند، یا سیستم‌هایی که به مقامات یا شرکت‌ها امکان ارزیابی رفتار اجتماعی فرد را می‌دهند) و همچنین برخی کاربردهای نظارت پیشگیرانه پلیسی. همچنین برخی استفاده‌ها از سیستم‌های زیستی ممنوع خواهند شد، مانند سیستم‌های تشخیص احساسات در محل کار و برخی سیستم‌های دسته‌بندی یا شناسایی زیستی از راه دور در زمان واقعی برای مقاصد اجرای قانون در فضاهای عمومی (با استثنائات محدود).

برای تکمیل این سیستم، مقرراتی برای مدل‌های هوش مصنوعی با کاربری عمومی نیز تدوین شده است. این مدل‌های هوش مصنوعی با کارایی بالا برای انجام تنوعی از وظایف طراحی شده‌اند، از جمله تولید متون به صورت مشابه انسان. مدل‌های هوش مصنوعی با کاربری عمومی به طور فزاینده‌ای به عنوان اجزای برنامه‌های هوش مصنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرند. قانون هوش مصنوعی همچنین شفافیت در کل زنجیره ارزش را تضمین می‌کند و به کاهش ریسک‌های سیستمی مربوط به مدل‌های قدرتمند کمک می‌کند.

اجرای قوانین هوش مصنوعی

کشورهای عضو تا تاریخ 2 آگوست 2025 فرصت دارند تا مقامات ملی مربوطه خود را برای نظارت بر اجرای قوانین هوش مصنوعی معرفی کنند و نظارت بر بازار را انجام دهند. دفتر هوش مصنوعی که در کمیسیون قرار دارد، مهم‌ترین نهاد برای اجرای قانون هوش مصنوعی در سطح اتحادیه اروپا خواهد بود و همچنین اجرای مقررات مربوط به مدل‌های هوش مصنوعی با کاربری عمومی را تضمین خواهد کرد.

سه نهاد مشورتی برای پشتیبانی از اجرای قوانین تشکیل خواهند شد: هیئت اروپایی برای هوش مصنوعی باید برای اجرای یکپارچه قانون هوش مصنوعی در تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا اطمینان حاصل کند و به عنوان مهم‌ترین بستر برای همکاری بین کمیسیون و کشورهای عضو عمل کند. یک هیئت علمی مستقل مشاوره‌های فنی ارائه خواهد داد و به اجرای قوانین کمک خواهد کرد. این هیئت می‌تواند به ویژه دفتر هوش مصنوعی را در مورد ریسک‌های مربوط به مدل‌های هوش مصنوعی با کاربری عمومی هشدار دهد. علاوه بر این، دفتر هوش مصنوعی می‌تواند از یک فروم مشورتی که از مجموعه‌ای از ذی‌نفعان تشکیل شده است، راهنمایی دریافت کند.

شرکت‌هایی که قوانین را رعایت نمی‌کنند، با جریمه‌های مالی مواجه خواهند شد. این جریمه‌ها می‌توانند تا 7% از درآمد جهانی سالانه برای نقض‌های مرتبط با کاربردهای ممنوع هوش مصنوعی، تا 3% برای نقض‌های دیگر و تا 1.5% برای ارائه اطلاعات نادرست باشند.

گام‌های بعدی

بیشتر مقررات قانون جدید هوش مصنوعی از 2 آگوست 2026 اجرایی خواهند شد. ممنوعیت سیستم‌های هوش مصنوعی که به عنوان دارای ریسک غیرقابل قبول شناخته می‌شوند، اما، شش ماه بعد از اجرایی شدن قانون اعمال خواهد شد، در حالی که مقررات مربوط به مدل‌های هوش مصنوعی با کاربری عمومی پس از دوازده ماه اعمال خواهند شد.

برای گذر از دوره انتقالی تا اجرای کامل، کمیسیون پیمان هوش مصنوعی را آغاز کرده است. با این ابتکار، از توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی خواسته می‌شود تا پیش از پایان مهلت‌های قانونی، به طور داوطلبانه به تعهدات اصلی قانون هوش مصنوعی عمل کنند.

علاوه بر این، کمیسیون در حال حاضر دستورالعمل‌هایی را برای تعیین و تبیین نحوه اجرای قانون هوش مصنوعی تهیه می‌کند و به تسهیل ایجاد ابزارهای هم‌تنظیمی مانند استانداردها و کدهای رفتاری کمک می‌کند. کمیسیون همچنین دعوت به اعلام علاقه برای مشارکت در تدوین اولین کد رفتاری برای هوش مصنوعی با کاربری عمومی منتشر کرده است و یک مشاوره با ذی‌نفعان متنوع ارائه داده که به همه علاقه‌مندان امکان می‌دهد تا در مورد اولین کد رفتاری در چارچوب قانون هوش مصنوعی نظر دهند.